Loeplamp en miniboortje

Buiten draait de (na)zomer op volle toeren. Daardoor ligt binnen de bouw van de modelbaan weer  stil. Na een gedeelte van de ondergrond te hebben voorzien van een voorlopige kleur wordt nu eerst koeler weer afgewacht.

 

Om tot het aanbrengen van het uiteindelijke landschap niet jaren tegen hout en gips aan te hoeven kijken krijgt de ondergrond een voorlopige kleur.

In de koele ochtenden kan echter nog wel wat gedaan worden. Zoals het bevestigen van "Zusatzteile" aan het materieel. Dat is best een lastig karwei, maar door elke ochtend slechts een paar wagens aan te pakken is het nog zonder trillende vingers te doen.

Met het stijgen van de leeftijd wordt helaas ook mijn zicht wat minder. Alleen een leesbril is voor priegelwerk niet voldoende. Een kennis adviseerde een loeplamp. Dat wilde ik zien. Ik heb (als led-fan) bij Conrad een de Toolcraft 821807 gekocht. Het is wel wennen. De leesbril blijft nodig en het gezichtsveld is beperkt. Maar na enige oefening bevalt de lamp wel.
Het is echt noodzakelijk om een van lijm voorzien onderdeeltje direct op de goede plaats te drukken. Elke andere beweging geeft knoeierij en dat blijft altijd zichtbaar. De combinatie van helder licht en vergrootglas helpt daarbij zeker!

 

Loeplamp met led verlichting.

 

 

Een vervelende bijkomstigheid zijn de nauwe openingen waarin de onderdeeltjes bevestigd moeten worden. Het gevaar van uitschieten bij het vastdrukken is daardoor groot. Daar waar nodig boor ik de gaatjes uit met een 0,5 mm miniboortje van Proxxon. Voor de handgreepgaatjes op de rijtuigen gebruik ik de boorstandaard. Bij het rijtuig A 1270 (Bemo 3242 120) waren helemaal geen gaatjes aanwezig. Waarschijnlijk heeft Bemo hier abusievelijk een latere rijtuigbak gebruikt. De handgrepen waren wel in de verpakking aanwezig. Na zorgvuldig uitmeten zijn met de zelfde boorstelling alsnog de nodige gaatjes geboord.

 

 

Proxxon boorstelling met 0,5 mm boor.

 

 

Na het aanbrengen van de losse onderdelen is ook de A 1270 op de foto gezet. Ook deze foto is weer in het materieeloverzicht opgenomen.

 

 

 

De A 1270 reed tot in 1994 met handgrepen. Bij een revisie ( R2: 2-12-1994) kreeg het rijtuig op afstand sluitbare deuren, drukknopbediening en de bijbehorende hoekmarkering van gele driehoeken. Het Bemo model heeft nog als Revisiedatum 4-5-1982.

 

Tot een volgend bericht, Jan

Overzicht materieel

De RhB had in de periode 1990-1995 een omvangrijk wagenpark. Afwisselend genoeg en ook weer niet te veel verschillende wagens voor een leuke verzameling van modellen. Na een jaar zoeken, ook op Marktplaats en eBay, zijn al heel wat modellen verzameld.

Het is altijd gemakkelijk om voor je zelf een overzicht van dat materieel te hebben, om te kijken wat er is of wat er nog ontbreekt. Maar de lijst is ook voor anderen nuttig: Wat is er zo al op de markt aanwezig?

Het overzicht staat in de bovenstaande kopregel onder: Aanwezig materieel

 

Het lossen van cementwagens in Filisur.

 

De mooie Bemo modellen van deze karakteristieke wagens.

(alleen de laag cementpoeder ontbreekt nog!)

De tabel

In de tabellen vermeld ik het nummer van het voorbeeld, het nummer van het model en de op het model gedrukte revisiedatum R2. Uiteindelijk plaats ik voor ieder model een afbeelding. Een regel uit de tabellen:

Voorbeeld RhB	Model Bemo	Datum R2
Gbk-v 5516	2283 126	15-03-1982

Bemo geeft in de modelnummering hun versie van de betreffende wagen aan, het op één na laatste cijfer, maar dat is geen tijdperkaanduiding. Bemo geeft in hun catalogus wel aan om welk tijdperk het gaat. Aan de revisiedatum op het model kan je zien of het model niet te nieuw is voor de gekozen periode. Ik kon geen lijst vinden met die datums. Dat was de reden voor het opnemen van de datum R2 in mijn lijst.


Alleen de periode 1990-1995

Niet bij elke revisie veranderden de voertuigen van uiterlijk. Bij de locomotieven en rijtuigen was dit vaak wel het geval. De rijtuigen waren groen, werden rood, kregen een ander vignet, een andere streep, noem maar op. Ik vind het leuk om de situatie uit 1990-1995 na te bootsen. Ook al is die periode nog erg ruim. Zo reed er tot 1992 nog een groene locomotief (Ge 4/4 I 610) en vanaf 1993 kwamen nieuwe Ge 4/4 III's. Beiden op de baan is dus niet naar het grote voorbeeld. De Ge 4/4 III koop ik voorlopig niet en de groene 610 wel. Ik wacht daarvoor op een nieuwe (verbeterde) oplage van Bemo.

 

De groene Ge 4/4 I 610 kwam ik in 1991 nog tegen en is daarom voor mij een gewenst model.

Voor zover ik nu weet heeft Bemo enige jaren geleden museumwagens gefabriceerd met de opdrukken van dat moment. Dat betekent dus voor mij meestal een te nieuw model. Deze modellen zijn echter nauwelijks gewijzigd ten opzichte van de periode 1990-1995. Alleen een andere aanduiding R2 valt niet op. Ook de Te 2/2 71 springt met 1997 net over de datumgrens.

Ik heb voor onderzoek naar de modellen ook veel aan het fotoarchief van Manfred Möldner: Schweizer Schmalspurbahnen Van bijna elk RhB voertuig uit "mijn" periode is hierin een foto opgenomen.


De studio

Bij het maken van de afbeeldingen gebruik ik een witte schuimplaat. Ik fotografeer met een eenvoudige compacte camera, een Canon SX130. De lamp is een halogeenlamp. De foto's worden daarom wel bijgewerkt naar daglichtkleur.

 

De "fotostudio"

 

Op de afbeeldingen in de lijst ziet u het voertuig met alle losse onderdelen aangebracht. Op de baan rijden de langere rijtuigen zonder de leidingimitaties op de kopeinden. Dat heeft te maken met de nauwe bogen en de hellingen. Bij het naar beneden rijden drukt het treingewicht op de koppelingen waardoor deze in elkaar schuiven. De leidingimitaties gaan dan in elkaar haken en de wagen ontspoort. Bij de locomotieven en de kortere rijtuigen en wagens is dit niet het geval. Daar blijven die onderdeeltjes zitten. Alle foto's zijn nog niet geplaatst. Kijk daarom later nog maar eens.

Als u iets ziet wat niet juist is, of u heeft aanvullende informatie, hoor ik dat graag!

met groet, Jan

Landschap uit Styrodur

De vakantie in Filisur (zie vorig bericht) gaf veel motivatie om weer aan de modelbaan te gaan werken. Het wisselvallige weer in de laatste weken gaf de doorslag. De bouw van het landschap is begonnen.

Vooraf is de achtergrond hemelsblauw geschilderd, kleur Karwei IG PS-1198.
Ook is de verlichting verplaatst. De spots hingen te veel naar het midden van de baan en gaven meer tegenlicht dan gewenst. Door de aanwezigheid van balken was het even zoeken naar een goede plek. Ik ben nu wel tevreden met de spotverlichting. 

 

De modelbaan in de spots.

(na het aanbrengen van het Styrodur)

De basis van het landschap bestaat als vanouds uit Styrodur op een houten ondergrond. Het Styrodur geeft een stabiele basis en is (ook later) goed te bewerken. Ik heb de stroken van de volgende foto met een normale zaag gezaagd uit 6 cm dikke platen.

 

Het opvullen met 6 cm stroken Styrodur.

Ik lijm de platen met Bison Polystyreenschuimlijm, een soort pasta. Voor het vastlijmen worden de platen met een thermozaag in de gewenste vorm gesneden. Ook is een scherp mes gebruikt. Na vastlijmen volgt nog een afwerking met behulp van een klein mes en een houtrasp.

Naschrift 13 augustus 2025:

In 2025 gebruikte ik weer hardschuimplaten. Die heb ik verlijmd met de nieuwe lijm Poly Max van Bison. Een contactlijm zonder oplosmiddel. Deze lijm verlijmt het hardschuim nog beter!

Zie ook: Duinvoet van hardschuim en gipsweefsel

 

Het Styrodur is in de gewenste vorm gesneden, vastgelijmd en nabewerkt.

Doel is om eerst een enigszins toonbaar landschap te krijgen. De detaillering volgt later. De eerste stap is nu gezet. Een volgende stap wordt het tijdelijk op kleur brengen. Groen waar later gras komt en grijs waar later rotsen komen. Rotsen, muurpartijen en tunnelingangen worden pas later ingebracht. Daarvoor wordt het Styrodur waar nodig weer weggesneden. De groene gedeeltes krijgen vooraf nog een laag van gipsweefsel.

In een volgend bericht daarover meer.

met groet, Jan

Na 21 jaar weer terug in Filisur

De modelbouw ligt bij mij in de zomer stil. Maar over het voorbeeld kan ik wel wat melden.

In juni van dit jaar besloten wij met de auto weer naar Graubünden in Zwitserland te reizen. En dat werd een bijzonder fijn weerzien. Filisur zelf was niet veranderd. Zoals bekend was het station wel ingrijpend gesaneerd.

 

Dit plaatje is helaas verdwenen, in plaats daarvoor veiligheid, ruimte en comfort!

In dit Blog heb ik al geschreven dat de sfeer op het station door de ingrijpende sanering niet meer hetzelfde is. Geen melkbussen meer voor de boemel naar Davos..... Niet meer over de rails lopen.... Het is allemaal moderner geworden. Maar waar gebeurt dat niet? Het kan in deze tijd niet meer anders.

Maar de sanering heeft zeker ook positieve kanten. De ruimte voor de stationschef is niet meer nodig. Er is nu een buffet. Op de plek waar vroeger het WC- en postgebouw stond is nu ook ruimte voor een terras. Het nieuwe tussenperron geeft veel ruimte voor de wachtende reiziger. Het landelijke dorp met nog geen 500 inwoners blijft als vanouds erg rustig, ook door de aanleg van een rondweg. Op het station is die rustige sfeer ook nog steeds aanwezig. Zeker in vergelijk met stations als Thusis, Davos of Klosters. Wij zaten elke middag na terugkeer van onze wandelingen achter een kopje koffie met hausgemachte Kuchen op het terras. Met uitzicht op het dal, of op de treinenloop. Heerlijk!

 

Nu volop ruimte voor een terras, de stationsklokken zijn gelukkig wel blijven staan!

In de treinenloop was nog weinig veranderd. 21 Jaar geleden verving de toen nieuwe Ge 4/4 III de Ge 4/4 II. Die Ge 4/4 II zie je nu dan ook nauwelijks meer in Filisur. De samenstelling van de treinen op de Albulalijn (nu RE's genoemd) is nog wel hetzelfde, zij het met nu de bagagewagen tussen de 1e en 2e klas rijtuigen in. De treinen bestaan uit EW1 en EW2 rijtuigen worden nog steeds met oudere versterkingsrijtuigen aangevuld.

 

De RE rijdt tot de instroming van nieuwe treinen nog met rijtuigen EW1 en EW2,

 en nog steeds aangevuld met oudere versterkingsrijtuigen.

In de goederendienst blijft de Ge 6/6 II als vanouds aanwezig, aangevuld met een koppeltje van de laatste locs serie Ge 4/4 I.  Opmerkelijk was de inzet van een Gem 4/4. In de jaren negentig werd de Gem 4/4 in de zomer voornamelijk ingezet op de Berninalijn. Daar maken nu de nieuwe Allegra's de dienst uit. Wij zagen de Gem 4/4 801 met een dagelijkse grindtrein kopmaken. De Allegra's hebben ook de dienst Filisur-Davos overgenomen (op een enkele trek-duw eenheid na). Wat mij opviel was de stille en zeer comfortabele loop van deze nieuwe treinstellen.

 

De Ge 6/6 II rijdt als vanouds de goederendienst....

 

....geholpen door een koppeltje Ge 4/4 I (hier 610+603).

 

De Allegra met de Bernina-Express en een Gem 4/4 (al dieselend!) met een grindtrein.

De Glacier Express rijdt alweer jaren met de nieuwe GEX-rijtuigen. Opvallend was de bezetting met bijna alleen oosterse toeristen!

 

Japan?

Tijdens onze vakantie kwamen wij ook door de nieuwe Vereinatunnel. Opmerkelijk was hier dat de trein Scuol-Samedan-Pontresina kop moest maken in die Vereinatunnel. Het doorgaande spoortraject in het Engadin was tussen de twee zuidelijke tunnelingangen door werkzaamheden buiten gebruik.

 

Bijzonder: de trein Scuol-Samedan-Pontresina maakt kop in de Vereinatunnel!

Niet alleen bij de zuidelijke uitgangen van de Vereinatunnel werd gewerkt, de stationsomgevingen in Preda en Spinas zijn veranderd in ware industrieterreinen. Dit vanwege de bouw van de nieuwe Albulatunnel.

Wat ons verder opviel waren de vele vertragingen. Tijdens een rondreis Filisur-Davos-Vereina-Engadin-Albula-Filisur knipperden op de infopanelen van bijna alle stations de rode leds: Verspätung! Zelfs een "Bahnersatz durch Busse" kwam voor, tussen Tiefencastel en Thusis, door bovenleidingbreuk.... het leek onze NS wel..... dan toch heimwee naar vervlogen tijden?

Maar mede door het fraaie weer en het fijne Filisur werd dit onverwachte weerzien een fantastische vakantie. Ik blijf als spoorwegmodelbouwer de voorkeur geven aan de situatie uit de negentiger jaren, maar Filisur heeft met de nieuw verkregen ruimte voor de reiziger een heel prettig station gekregen!

 

Met groet, Jan

De huisjes van Grevasalvas

Geen bouwverslag maar een berichtje uit ons bezoek in 2016 aan Graubünden.

Veel modelbouwers hebben de fraaie Engadiner huisjes van Kibri op hun RhB modelbaan staan, naar het voorbeeld van werkelijke huisjes in Grevasalvas. Op mijn vorige RhB baan had ik deze huisjes ook. In de jaren negentig wandelde ik daarom al eens naar Grevasalvas. In deze zomer kwamen wij er weer langs.

 

Het schitterend gelegen dorpje Grevasalvas.

 

De kleine nederzetting Grevasalvas ligt op de flank van de Piz Grevasalvas, noordelijk van de Silsersee (Lej da Segl) en ca. 20 km ten zuidoosten van St. Moritz. Bergwandelaars kunnen hier een mooie wandeltocht maken tussen de Malojapass en Sils. Geoefende bergwandelaars dalen soms af vanaf de Julierpass. Zonder zware bergschoenen is Grevasalvas ook vanaf de hoofdweg bij de Silsersee makkelijk te bereiken. De Postauto (lijn 4) rijdt elk uur tussen het treinstation in St. Moritz, Sils en de Malojapass.

 

Met een beetje geluk kom je een Murmeltier tegen (foto aanklikken).

  

Van de Kibri modellen staan drie huizen in Grevasalvas. De huizen staan dicht op elkaar. Voor een realistisch beeld is dit ook op de modelbaan na te bootsen. De huizen met de Kibri nummers 38809 en 38810 zijn zelfs met een doorlopend dak met elkaar verbonden.

 

Alle huizen staan dicht op elkaar.

 

 

Voorbeeld van Kibri 38110

 

en van Kibri 38809.

 

Het dak loopt door.

 

Aan de buitenrand staat het voorbeeld van Kibri 38812.

Hier ook één van de vele Stadel zoals Kibri 38814.

Kibri huisje 38811 staat in het iets verder en hogerop gelegen Blaunca. Het valt mij op dat de al tientallen jaren oude Kibri modellen heel goed het voorbeeld weergeven. Al zal hier en daar wat bijwerken de modelhuisjes nog mooier maken.

 

Het voorbeeld van Kibri 38811 staat in Blaunca aan een klein beekje.

Ik zal op mijn huidige modelbaan de huisjes niet meer plaatsen. Filisur ligt niet in het Engadin. Maar ik wil jullie deze foto's niet onthouden.

Met groet, Jan

Afsluiting van vijf maanden modelbouw

De dagen worden langer en de zon merkbaar warmer. Na een winter modelbouw verlang ik weer naar het buiten zijn. Binnen is vijf maanden gebouwd aan een nieuwe modelbaan. Spoortechnisch is de baan nu klaar. Volgend winterseizoen ga ik verder met het landschap. 

 

Het station boven het dorp Filisur in het landschap dat ik ook voor de modelbaan in gedachten heb.

Na twintig jaar opnieuw een H0m baan bouwen was niet alleen maar een herhaling. De in de jaren negentig opgedane ervaring kwam wel goed van pas bij het leggen van de rails. Veel andere zaken waren nieuw. Betere en kleinere lokdecoders en andere elektronica, een fantastisch computerprogramma, mooiere seinpalen, noem maar op. Veel tijd ging zitten in het uitzoeken van nieuwe technieken. Ook bij de aanleg van het landschap zal dat zo zijn. Ik kijk daar nu al weer naar uit. Ik sluit dit seizoen af met enkele plaatjes van een treinkruising naar voorbeeld van de werkelijke treinkruising in Filisur in de jaren negentig.

De foto's zijn natuurlijk in scene gezet. Het computerprogramma Koploper voert deze treinkruising op de hier beschreven wijze wel feilloos uit, precies naar het werkelijke voorbeeld.

Vanuit de richting Tiefencastel klimt een sneltrein over het nog enkelsporige baanvak omhoog en arriveert in Filisur op spoor 2.

(Rechts achter is de kuil voor de toekomstige draaischijf te zien. Ten opzichte van het grote voorbeeld komt de draaischijf dichter op de hoofdsporen te liggen en daardoor vervalt hier een uithaalspoortje.)

Als de op spoor 2 binnengekomen trein gereed is voor vertrek komt uit tegenovergestelde richting de tegentrein binnen op spoor 3.

 

Later komt aan de rechterzijde het stationsgebouw. Passagiers dienen aan die zijde in en uit te stappen. De trein op spoor 2 moet daarom direct vertrekken.

 

  Nog voor de tegentrein stilstaat krijgt de trein op spoor 2 al een groen licht en begint met de klim in de richting Bergün. (in scene gezet, daarbij vergeten het wissel om te leggen....)

 

 

Enige minuten later kan ook de dalwaarts rijdende sneltrein vertrekken en kunnen vanuit het stationsgebouw reizigers in de aansluitende trein naar Davos stappen.

Als laatste vertrekt de op spoor 4 gereedstaande pendeltrein in de richting Davos.

Ik zal zeker nog wat gaan proefrijden en mogelijk ook aanpassen maar ik zal geen nieuwe zaken gaan opstarten. Dat komt weer in september. Daarna weer een nieuw bericht!

Ik wens alle lezers daarom nu al een goed zomerseizoen toe.

Jan.

De vier van Filisur

De ruwbouw van de modelbaan is gereed. Het "houten" landschap is dicht op enkele stroken na. Hier en daar komt nog een strookje karton. Onder dit bericht nog een foto van de huidige stand.

Ik ben nu vooral bezig met het uittesten en verder invullen van het computerprogramma Koploper. Een nieuwe uitdaging is het correct laten werken van de deze maand ontvangen seinpaaltjes van het Zwitserse merk MicroScale. De seinen zijn handgemaakt. Het station van Filisur kent op het emplacement gelukkig slechts vier seinpalen. De kosten zijn daardoor te overzien.

 

"De vier van Filisur"

Het programma Koploper koppelt gewoonlijk een sein aan een blok. Koploper stuurt de treinen van blok naar blok en laat de bijbehorende seinen daarop reageren. In een standaard station heeft elk vertrekspoor een sein, nog voor de wissel(s). In Filisur staan de seinen in de drie richtingen achter de wisselstraat. Het zijn groepsuitrijseinen en kunnen voor elk vertrekspoor van toepassing zijn. Ook deze seinen zijn door Koploper goed te schakelen. Het sein is in te voeren als rangeersein en aan de wisselstraat te koppelen. Het sein toont groen bij een ingestelde rijweg en valt weer op rood bij de eerste bezetmelding na de wisselstraat. Het werkt perfect.

 

De stekkerverbinding maakt het seintje makkelijk uitneembaar.

Een bijzonder signaal is het Räumungssignal, een wit diagonaal kruis. Dat sein geeft aan dat het betreffende spoor "geruimd" moet worden omdat er een treinbeweging verwacht wordt.
Het is geen rangeersein dat gekoppeld wordt aan wisselstraten. Het is slechts een visueel sein en heeft maar een beperkte waarde voor de beveiliging. Op de meeste plaatsen zijn deze seinen verwijderd. In Filisur stonden ze nog tot 2004.

Het is mij tot op heden niet duidelijk hoe deze seinen aangestuurd worden. Er is in de literatuur sprake van twee mogelijkheden:
1. Het sein toont automatisch het witte kruis bij een ingestelde rijweg.
2. De stationsbeambte stelt het sein handmatig.
Ik denk dat in Filisur mogelijkheid 1 van toepassing was. Ik heb op mijn modelbaan mogelijkheid 2 toegepast:

Het Räumungssignal licht op als ik handmatig een schakelaar op het bedieningspaneeltje omzet. Bij gedoofd sein krijgt Koploper een signaal via een eveneens aan de schakelaar gekoppelde bezetmelderuitgang. Met een speciale actie in Koploper blokkeert het programma dan de mogelijkheid om een rijweg in te stellen. Ik kan zo de treinbewegingen naar en van het station in de betreffende richting onderbreken en het rangeren op het station is daarmee ook beveiligd.

 

Het Räumungssignal voor de richting Davos geeft aan dat een treinbeweging te verwachten is.

In dit geval een vertrekkende trein, het uitrijsein toont "Freie Fahrt".

Een ander sein aan de mooie MicroScale mastjes is het sein voor de "Abfahrerlaubnis". Het is een klein seinbeeld van twee lampjes, wit en groen. Het heeft mij even tijd gekost om een oplossing te vinden voor een goede werking van dit vertreksignaal in Koploper. Het sein wordt namelijk niet direct getoond bij een groen seinbeeld, maar door een druk op de knop, door de stationsbeambte. Vergelijk het vroegere "spiegel-ei". De trein vertrekt dus niet direct bij een groen uitrijsein, maar pas na het verkrijgen van "Abfahrerlaubnis". Het sein wordt alleen bij personentreinen gebruikt. Goederentreinen mogen wel direct vertrekken.

Ik laat in Koploper een speciale actie werken als een personentrein in een betreffende richting groen licht krijgt voor vertrek. Die speciale actie laat een decoder schakelen die het sein Abfahrerlaubnis laat branden. Maar, en daar zit de truc, met een andere in Koploper ingevoerde vertraging als bij de vertrekkende trein. Ik geef het treintype personentrein 7 seconden vertraging voordat deze werkelijk gaat rijden na het instellen van de rijweg. Ik geef de speciale actie 5 seconden vertraging voor het tonen van de Abfahrerlaubnis. In eerste instantie had ik meer vertraging ingesteld, maar dat duurde te lang. Bij het kruisen van de sneltreinen moet de eerste trein (spoor 2) direct weg na binnenkomst van de tweede (spoor 3).

Links: het Räumungssignal (wit kruis) brandt, er kan een trein verwacht worden.

Midden: De rijweg is ingesteld, het sein toont groen licht (Freie Fahrt).

Rechts: Kort daarna wordt de Abfahrerlaubnis gegeven waarna de trein pas daadwerkelijk wegrijdt.

Na passage van de eerste bezetmelder na het sein valt het seinbeeld terug op rood (Halt).

Door de beperkte ruimte wijkt de situatie op mijn modelbaan af van de werkelijkheid in Filisur (situatie van voor 2004). De seinen zijn wel naar het werkelijke voorbeeld.
Ze geven weer een stukje Filisur-gevoel!

Ik heb dit verhaal geschreven na het bestuderen van informatie op het internet, waaronder het Zwitserse Signalhandbuch 2010. Als iemand aanvullende informatie kan geven, of mogelijk een verbetering weet van wat hier geschreven is, hoor ik dat graag.

 

Tijdens werk aan de baan worden de seinpaaltjes nog zorgvuldig opgeborgen.

 

Een houten landschap, volgend jaar groen!

 

Na de zomer begin ik met het aanbrengen van het definitieve landschap.

Wordt vervolgd, Jan