De ruwbouw van de modelbaan is gereed. Het "houten" landschap is dicht op enkele stroken na. Hier en daar komt nog een strookje karton. Onder dit bericht nog een foto van de huidige stand.
Ik ben nu vooral bezig met het uittesten en verder invullen van het computerprogramma Koploper. Een nieuwe uitdaging is het correct laten werken van de deze maand ontvangen seinpaaltjes van het Zwitserse merk MicroScale. De seinen zijn handgemaakt. Het station van Filisur kent op het emplacement gelukkig slechts vier seinpalen. De kosten zijn daardoor te overzien.
"De vier van Filisur"
Het programma Koploper koppelt gewoonlijk een sein aan een blok. Koploper stuurt de treinen van blok naar blok en laat de bijbehorende seinen daarop reageren. In een standaard station heeft elk vertrekspoor een sein, nog voor de wissel(s). In Filisur staan de seinen in de drie richtingen achter de wisselstraat. Het zijn groepsuitrijseinen en kunnen voor elk vertrekspoor van toepassing zijn. Ook deze seinen zijn door Koploper goed te schakelen. Het sein is in te voeren als rangeersein en aan de wisselstraat te koppelen. Het sein toont groen bij een ingestelde rijweg en valt weer op rood bij de eerste bezetmelding na de wisselstraat. Het werkt perfect.
De stekkerverbinding maakt het seintje makkelijk uitneembaar.
Een bijzonder signaal is het Räumungssignal, een wit diagonaal kruis. Dat sein geeft aan dat het betreffende spoor "geruimd" moet worden omdat er een treinbeweging verwacht wordt.
Het is geen rangeersein dat gekoppeld wordt aan wisselstraten. Het is slechts een visueel sein en heeft maar een beperkte waarde voor de beveiliging. Op de meeste plaatsen zijn deze seinen verwijderd. In Filisur stonden ze nog tot 2004.
Het is mij tot op heden niet duidelijk hoe deze seinen aangestuurd worden. Er is in de literatuur sprake van twee mogelijkheden:
1. Het sein toont automatisch het witte kruis bij een ingestelde rijweg.
2. De stationsbeambte stelt het sein handmatig.
Ik denk dat in Filisur mogelijkheid 1 van toepassing was. Ik heb op mijn modelbaan mogelijkheid 2 toegepast:
Het Räumungssignal licht op als ik handmatig een schakelaar op het bedieningspaneeltje omzet. Bij gedoofd sein krijgt Koploper een signaal via een eveneens aan de schakelaar gekoppelde bezetmelderuitgang. Met een speciale actie in Koploper blokkeert het programma dan de mogelijkheid om een rijweg in te stellen. Ik kan zo de treinbewegingen naar en van het station in de betreffende richting onderbreken en het rangeren op het station is daarmee ook beveiligd.
Het Räumungssignal voor de richting Davos geeft aan dat een treinbeweging te verwachten is.
In dit geval een vertrekkende trein, het uitrijsein toont "Freie Fahrt".
Een ander sein aan de mooie MicroScale mastjes is het sein voor de "Abfahrerlaubnis". Het is een klein seinbeeld van twee lampjes, wit en groen. Het heeft mij even tijd gekost om een oplossing te vinden voor een goede werking van dit vertreksignaal in Koploper. Het sein wordt namelijk niet direct getoond bij een groen seinbeeld, maar door een druk op de knop, door de stationsbeambte. Vergelijk het vroegere "spiegel-ei". De trein vertrekt dus niet direct bij een groen uitrijsein, maar pas na het verkrijgen van "Abfahrerlaubnis". Het sein wordt alleen bij personentreinen gebruikt. Goederentreinen mogen wel direct vertrekken.
Ik laat in Koploper een speciale actie werken als een personentrein in een betreffende richting groen licht krijgt voor vertrek. Die speciale actie laat een decoder schakelen die het sein Abfahrerlaubnis laat branden. Maar, en daar zit de truc, met een andere in Koploper ingevoerde vertraging als bij de vertrekkende trein. Ik geef het treintype personentrein 7 seconden vertraging voordat deze werkelijk gaat rijden na het instellen van de rijweg. Ik geef de speciale actie 5 seconden vertraging voor het tonen van de Abfahrerlaubnis. In eerste instantie had ik meer vertraging ingesteld, maar dat duurde te lang. Bij het kruisen van de sneltreinen moet de eerste trein (spoor 2) direct weg na binnenkomst van de tweede (spoor 3).
Links: het Räumungssignal (wit kruis) brandt, er kan een trein verwacht worden.
Midden: De rijweg is ingesteld, het sein toont groen licht (Freie Fahrt).
Rechts: Kort daarna wordt de Abfahrerlaubnis gegeven waarna de trein pas daadwerkelijk wegrijdt.
Na passage van de eerste bezetmelder na het sein valt het seinbeeld terug op rood (Halt).
Door de beperkte ruimte wijkt de situatie op mijn modelbaan af van de werkelijkheid in Filisur (situatie van voor 2004). De seinen zijn wel naar het werkelijke voorbeeld.
Ze geven weer een stukje Filisur-gevoel!
Ik heb dit verhaal geschreven na het bestuderen van informatie op het internet, waaronder het Zwitserse Signalhandbuch 2010. Als iemand aanvullende informatie kan geven, of mogelijk een verbetering weet van wat hier geschreven is, hoor ik dat graag.
Tijdens werk aan de baan worden de seinpaaltjes nog zorgvuldig opgeborgen.
Een houten landschap, volgend jaar groen!
Na de zomer begin ik met het aanbrengen van het definitieve landschap.
Wordt vervolgd, Jan
