vrijdag 27 november 2020

Zelf maken bovenleiding (deel 4, de kleur groen)

Na nog een aantal dagen onderzoeken en aanpassen is het vandaag zover, voor het bovenste baanvak is de bovenleiding naar wens opgeleverd!


De 622 mocht vandaag onder het eerste zelf gemaakte bovenleidingdraad rijden.

Na het bijwerken van enkele fouten en het afknippen van draadeindjes was de bovenleiding naar wens. Maar het brons glansde wel heel erg in het licht van de led-spots. Het deed mij zeer aan de ogen. Dus toch schilderen? En in welke kleur dan? Velen maken de bovenleiding grijs. Heel neutraal, maar naar mijn smaak niet naar voorbeeld. Maar welke kleur heeft het voorbeeld? Het voorbeeld wordt ook glanzend opgehangen. Maar het koper slaat al gauw lichtgroen uit. En door verdere verwering en vervuiling door het slijpsel van de stroomafnemers wordt het lichtgroen donkergroen. Ik heb in de vorige zomer in Filisur goed naar de echte draden gekeken, ook van boven. Uit alle hoeken oogt de draad donker. Alleen weerkaatsing van zonlicht geeft soms glans. In echt tegenzonlicht kunnen de draden op lichte strepen gaan lijken maar in de meeste gevallen zie je zwart tot donkergroen.



Ik probeerde op mijn proefstuk de kleuren Revell 68 (donkergroen RAF) en 40 (zwartgroen). Het zwartgroen kwam mij (te) hard over, maar het donkergroen zag je onder fel licht als het groen van een legervoertuig. Ik heb er nog net niet van wakker gelegen, maar het was wel enkele dagen twijfelen. Uiteindelijk de knoop doorgehakt, het werd Revell 40, zwartgroen.



Het schilderen bleek een kunst apart. Weinig verf aan de penseel gaf te weinig dekking, te veel gaf kleine druppeltjes die je direct weer moet verwijderen, ze worden snel hard. Ik koos om met weinig verf aan de penseel te werken en op de volgende dag de blanke stukjes bij te werken. Ik ben er nu tevreden over.


De pantograaf glijdt ook nu nog geruisloos onder de draad door. Project geslaagd en op naar het station!


Zo valt de bovenleidingdraad absoluut niet op.

Nadeel van deze bovenleiding: Risico bij werkzaamheden, je ziet het soms niet! 

Ik heb het vooraf gemaakte proefstuk "misbruikt" om de stekte van de soldeerverbindingen te testen;
De aansluiting van de rijdraad tegen de mastuithouder kreeg ik niet zonder schade aan de mast los.
De hangers op de rijdraad waren wel los te trekken, maar alleen met kracht.
Ik krijg steeds meer vertrouwen in de soldeerverbindingen, mits goed aangebracht.

Voor de afwisseling (in de werkhouding) heb ik ook wat andere zaken aangepakt. Zo heeft het pad van het station richting dorp bij mij wel een heel bijzonder verloop gekregen:


De leuning wordt nog een stukje doorgezet.
Er komen ook nog bomen en struiken.


De bij Weichen-Walter mee bestelde "Werbetafeln" zijn in elkaar gezet en net zoals in het voorbeeld (Filisur in 1990) op een groot frame geplaatst. Bijzonder was de loopplank onder de borden die nogal provisorisch met steigerbuizen ondersteund werd. Leuk frummelwerk om dat precies zo na te maken:


"Werbetafeln" van Weichen-Walter met opschriften uit de jaren negentig. Boven de reclameborden komen nog bomen die de op mijn baan aanwezige rotspartij boven de borden gaan camoufleren.

Wordt vervolgd,

Jan

maandag 23 november 2020

Zelf maken bovenleiding (deel 3, nog niet alles naar wens)

 

Gisteren is proef gereden op het eerste baanvak met complete bovenleiding, maar nog niet alles is naar wens. Het solderen op afstand bleek vele malen moeilijker dan aan de werktafel. Toch zijn enkele plaatjes al de moeite waard. Er ontbreekt mij ook nog wat gereedschap. Zoals een goede kleine kniptang om draadeinden af te knippen zonder de rest los te wrikken. Dat is nu in bestelling.

De foto's laten zien wat je met het oog niet goed ziet. Enkele hangdraden moeten overnieuw. Je blijft zo bezig! Maar dat werk is te overzien en kan ook nog op een later tijdstip. De trein reed er heel mooi onderdoor. Alleen van de 622 is de pantograaf al aangepast. De 622 zal deze winter de testloc blijven...




De werkhouding was ook debet aan het nog niet optimale resultaat. Ik verheug me al op de makkelijker te bereiken baanvakken!


Ondanks de spierpijn blijf ik het leuk vinden! En al doende leert men.....

Wordt vervolgd,

Jan

dinsdag 17 november 2020

Zelf maken bovenleiding (deel 2, de eerste rijdraad)


 De eerste proefrit onder de eerste afgespannen rijdraad!



Na het proefstukje uit het vorige bericht is een begin gemaakt met de bovenleiding op de modelbaan. Ik werk van boven naar beneden. Allereerst het bovenste tracé, lastig te bereiken en met een scherpe boog nabij een tunnelingang. Ik heb er een werktafel voor gemaakt die ik boven het station kan plaatsen. daarmee is het werken op het ver terug gelegen baanvak een stuk eenvoudiger geworden.


Onder de bovenleidingmastjes staan blokjes met de juiste hoogte. Op de vrije baan houd ik 65 mm aan, in de tunnelingang is dat slechts 50 mm. De overgangen moeten geleidelijk verlopen.

De rijdraad moet zodanig onder spanning vastgezet worden dat deze strak staat. Uiteindelijk zorgt een veer voor een beetje flexibiliteit zodat een stootje tegen de draad geen schade oplevert.

Op rechte en nagenoeg rechte tracés is het bevestigen geen groot probleem. De rijdraad wordt eenvoudig tegen de mastuithouder gesoldeerd. In verband met de lichte boog in het tracé houdt de punaise op onderstaande foto de rijdraad in horizontale richting op zijn plek. Ook het blokje is daarvoor met tape aan de mast vast gezet.



In scherpe bogen is het een stuk lastiger. Eenvoudig onder de uithouder solderen betekent hier een hoog risico op losschieten door de hoge zijwaartse kracht. De rijdraad moet net zoals bij de kant en klare Sommerfeldt rijdraden om de uithouder gebogen worden. Dat betekent stukjes rijdraad van mast tot mast. Ook het uiteinde van de uithouder is gebogen. Zo wordt een verbinding verkregen die een grote kracht kan weerstaan. Ik ga nu, na enkele malen uitproberen, als volgt te werk. (ik werk aan de bovenleiding van links naar rechts)

Ik zet de losse draad ergens vast en buig het einde om de uithouder met een lichte spanning zodat dit goed blijft zitten. Ik fixeer deze verbinding met soldeertin. 



Daarna haal ik de spanning weer van de losse rijdraad af en span het stukje rijdraad van de vorige mast  ook om de uithouder. Dit alles moet zodanig gespannen worden dat de uithouder bij een definitieve afgespannen rijdraad goed in lijn staat met de bovenleidingmast. Na vastsolderen wordt het "knoopje" bewerkt en worden de losse eindjes weggeslepen.


De gehele rijdraad wordt aan één zijde vast gezet en aan de andere zijde verend bevestigd. In een tunnel kan dit goed met een normale veer. Tunnelbovenleiding neemt hier de taak over en laat de stroomafnemer geleidelijk omhoog komen. Op onderstaande foto is dit goed te zien.


Nu de eerste rijdraad gespannen is en de testrit goed is verlopen ga ik mij eerst ontspannen en over een tijdje beginnen met het aanbrengen van de hangdraden en de draagkabel. Als het allemaal goed blijft gaan is het dankbaar werk!

Wordt vervolgd,

Jan




zaterdag 7 november 2020

Zelf maken bovenleiding (deel1, het uitproberen)

 


Op mijn modelbaan naar het voorbeeld van de Rhätische Bahn in Zwitserland ontbreekt nog bovenleiding. Masten en portalen waren al wel geplaatst, maar er zijn nog geen rijdraden aangebracht. Ik had gerekend met de Profi rijdraad van de firma Sommerfeldt. Deze is gemaakt uit 0,50 mm rijdraad, opgehangen aan 0,35 mm draagkabel. Dat is al behoorlijk dun, maar nog veel te dik in vergelijking met het grote voorbeeld.

Ik zag op internet dat anderen zelf mooie en nog dunnere bovenleiding hadden gemaakt. Dat wilde ik ook wel eens proberen. In dit bericht een verslag van een eerste proef. Na overleg met Michiel uit Brabant die uitzonderlijk mooie bovenleiding bouwt (zie Beneluxspoorforum) is het een en ander besteld.


Bronzefederdraht 0,3 mm (rijdraad) en 0,2 mm (draagkabel en hangdraad), een goede soldeerbout, soldeertin en een justeertang (plat en rechthoekig) om draadjes te buigen.
Op een plankje is een stukje rails gelijmd en is een bovenleidingmast geplaatst.  


Allereerst is de rijdraad (na afspanning) tegen de uithouder aan de mast gesoldeerd. Op deze wijze zal op de modelbaan op rechte en nagenoeg rechte trace's de rijdraad worden bevestigd. Hiervoor zijn blokjes op de juiste hoogte gezaagd. De 69 mm is voor het stationsemplacement. Op de vrije baan wordt 65 mm toegepast.
In scherpe bogen en bij zijwaartse afspanning zal het uithoudereinde en de rijdraad worden omgebogen om de zijwaartse kracht te kunnen opvangen.


Daarna volgden de hangdraden. Hiervoor had ik een juk gemaakt die ik onder de rijdraad kon plaatsen zodat de rijdraad vastgeplakt kan worden. De hangdraden waren al op de juiste maat gebogen. Het voetje van de hangdraad is 2 mm lang. Ik soldeer met een platte (beitelvormige) stift in de soldeerbout om voldoende warmteoverdracht te krijgen. Anders vloeit het tin niet goed.


Als laatste werd de draagkabel ingehangen en slechts licht aangetrokken. Daarna zijn de hangdraden om de draagkabel gebogen en vast gesoldeerd.

Het proefstukje geeft op de modelbaan het volgende beeld:


Als het licht niet reflecteert zie je de draden nauwelijks en dat is nou juist de bedoeling. Ik vond de proef geslaagd en ga verder met de voorbereiding.

Wordt vervolgd!

Jan



zondag 1 november 2020

Achtergrondgeluiden

Ik heb in mijn vorige berichten al geschreven over Velleman geluidsmodules. Inmiddels is alles aangesloten en het functioneert ook nog. Er zijn hier en daarna nog wat opstartproblemen, maar ik heb toch al een filmpje gemaakt om jullie een indruk te geven. Let niet op de kwaliteit van het filmpje. Het is gemaakt met mijn fotocamera die wel prachtige foto's oplevert maar een film van niets. Dus de video maar niet op volledig scherm zetten!

(Op 27 november 2021 is een nieuwe en betere film gemaakt: RhB 1:87 Morning Trains Filisur 1990 )

Dat de stationsomroep soms nauwelijks te verstaan is is heel realistisch! Het zijn dan ook originele omroepberichten, gefilterd uit diverse YouTube filmpjes rond 1990. Ik zoek nog een "Ansage" uit Filisur rond 1990 voor de Bernina Express richting Samedan, Pontresina und Tirano.

De Youtube video "Modelbaan achtergrondgeluiden Filisur"

De omroepen komen van de Velleman VM8095. Dit apparaat kent 7 knoppen die onafhankelijk van elkaar een geluid of een serie geluiden laten spelen. Daarvoor dienen die (series) geluiden in 7 mapjes op de SD kaart (of USB stick) gezet te worden. De mapjes moeten de aanduiding A t/m G krijgen, gelijk aan de knoppen op de module. De inhoud van de 7 mapjes kan ook worden afgespeeld door externe schakelaars.

De juiste knop wordt door Koploper geactiveerd na de aankomst van de betreffende trein in het station. Dat onderdeel is opgenomen in de vaste treinroute. Een locwissel heeft daardoor geen invloed op de juiste "Ansage". 

De externe schakelaars zitten bij mij op schakeldecoders van LDT en worden door Koploper aangestuurd. Het moeten momentschakelaars zijn. Daarvoor laat ik in Koploper de gebruikte schakelaar na 0,5 sec. terugzetten. Dat werkt prima.

De Velleman VM8095.

In het midden de 7 knoppen A t/m G en aan de rechterzijde de connector voor de externe schakelaars.
De knoppen aan de onderzijde zijn voor de handbediening van elke map indien daar meerdere geluidsbestanden op staan. Dat is bij mij niet het geval.
Op het display verschijnt bij (en na) het afspelen de naam van het bestand, wel zo handig!

De 7 knoppen spelen ook een rol in het programmeren van het apparaat. Daar zit de moeilijkheid. Indien één van de knoppen herhaaldelijk of te lang wordt bedient kan er wat veranderen in de toewijzing van de knoppen. Ik laat de mappenstructuur zoals in de fabriek bepaalt en na een onbedoelde wijziging zet ik het apparaat eenvoudig terug in de fabrieksstand. De geluidsbestanden op de SD kaart kunnen natuurlijk altijd op de PC worden gewijzigd.

Ik had een leverantie probleem met de Nederlandse importeur van de LDT schakeldecoders. Daarom heb ik ook een oude Viessmann 5209 in gebruik die wat storingen geeft. Zo af en toe krijgt een trein een verkeerde stationsomroep! Niet erg, je verstaat er toch weinig van. Ik hoop dat met een twee LDT decoder alles perfect functioneert.



De kerkklok heeft 3 MP3 spelers VM202N voor 3 geluidfragmenten. De locfluit maar eentje.

Ook de al eerder beschreven MP3 spelers (VM202N) functioneren nu allemaal. De kerkklokken hebben 3 mogelijkheden: "Stundenschlag" om  6 en 10 uur en ook het klokken luiden. Alle geluiden komen in het filmpje voor. De Stundenschlag lijkt wel erg op de Stationsglocken. Dat is in werkelijkheid ook zo, het is zelf opgenomen geluid. 

Nou, ik wordt in de modelbouwkamer heel relaxed als ik het achtergrondgeluid aanzet! Dat is maar goed ook, want mijn volgende modelbouwwerk wordt het zelf in elkaar solderen van heel dunne bovenleiding.

Daarover later meer, wordt vervolgd,

Met groet, Jan