Start seizoen 5

 

De jaren vliegen nog steeds voorbij, al weer het de 5e winterseizoen. In deze winter ga ik aan het werk boven het station. Dat is best lastig omdat hier met een keukentrapje gewerkt moet worden. De oorspronkelijk geplande mangaten waren te klein om uit te werken en zijn weer dicht gezet.

 

Van 8 tot 16 oktober "Busersatz"!

Op 8 oktober is een start gemaakt met het afwerken van het bovenliggende spoortracé. Maar eerst moest er nog een klein stukje spoor vervangen worden. Zie ook het vorige bericht. De oorspronkelijke Bemo code 100 rail is hier vervangen door door code 70 rail. Daarna zijn de spoorstaven met Koemo Rostfarbe roestbruin behandeld waarbij ook de dwarsliggers wat mee kregen.

 

Een volgende stap was het aanbrengen van Koemo Steinmehl (Weg 15) naast het spoor voor de nabootsing van de inspectiepaden. De fijne structuur is erg fraai, maar het verwerken geeft mij telkens problemen. Je kan het beter heel dun aanbrengen. Een te dikke laag kan gaan "zweven" in de lijm en dat krijg je nooit meer goed. Maar ook een niet vlakke ondergrond geeft problemen. Ik had geen vlakke ondergrond en het werd een heel werk om het de paden vlak genoeg te krijgen.

 

Rostfarbe op en Steinmehl naast het spoor, beiden van Koemo.

Daarna kon op de traditionele manier het ballastgrind worden aangebracht. Ik gebruik hiervoor een mengsel van R10 en DN van Koemo, in de verhouding 1:1. Ik lijm het met een houtlijm-watermengsel in de verhouding 1:1 met een beetje afwasmiddel ter ontspanning. Daarna ziet het spoor er al beter uit.

 

Met het voorsein van MicroScale.

 

 

Koemo Ballastgrind, R10 + DN in de verhouding 1:1

Vorige week bracht de post nog twee seinpaaltjes van de Zwitserse fabrikant MicroScale. Voor het station had ik al de uitrijseinen van dit merk, zie het bericht De vier van Filisur
Langs de boven en onder het station liggende vrije spoorbanen waren nog mogelijkheden om andere seinen te plaatsen. De bovenliggende spoorbaan kreeg een voorsein, behorend bij het inrijsein van het station (foto boven). De onderliggende spoorbaan kreeg een inrijsein voor het daarachter liggende schaduwstation. Daarmee zijn de meeste seinbeelden ook op de modelbaan te zien.

Het voorsein wordt door het computerprogramma Koploper aangestuurd. Het inrijsein van het schaduwstation heeft een extra schakeling gekregen.
In het "onder" Filisur gelegen kruisingsstation Alvaneu reden de sneltreinen meestal door en kregen daarvoor de combinatie Freie Fahrt (groen) + Ankündigung Freie Fahrt (dubbel groen) te zien. Dit seinbeeld zou zonder extra schakeling nooit op mijn modelbaan te zien zijn aangezien al mijn treinen in het schaduwstation stoppen en daarvoor de "Warnung" dubbel geel moeten krijgen.
Ik laat voor de sneltreinen altijd de combinatie "Freie Fahrt" tonen. Andere treinen krijgen de combinatie Fahrbegriff 2 ( groen-geel 40 km/uur) + Warnung (dubbel geel) te zien. Deze worden als het ware in Alvaneu aan de kant gezet om een tegenligger te laten passeren. De keuze tussen de twee genoemde seinstanden wordt bepaald door wissels in het schaduwstation.
(Mijn sneltreinen rijden in principe altijd naar de sporen 1 of 2, de anderen naar 3 of 4)

Links: "Freie Fahrt" en rechts: "40 km/uur"+"Halt" verwachten. 

Een advies voor een ieder die op zijn modelbaan nog vrij liggende sporen gaat aanleggen: Kies een voldoende brede ondergrond van hout in het later zichtbare gedeelte om ruimte te hebben voor het plaatsen en vastzetten van seinen (3 cm uit hart spoor) en bovenleidingpalen (3,5 cm uit hart spoor). Daarvoor is 4,5 cm hout uit hart spoor wenselijk.

 

Rechts de nieuwe (grote) struiken van MBR, erg mooi!

Op de plaatjes zijn ook nieuwe bomen en struiken te zien van het merk MBR. Deze zijn nu nog op proef neergezet om te kunnen zien waar wat moet komen te staan. Voor definitieve plaatsing wordt eerst de ondergrond aangepakt. Daarover later meer.

met groet, Jan

Een krap profiel van vrije ruimte ....

Ik wilde op mijn modelbaan naast de sfeer van het station Filisur ook een indruk weergeven van de Albulastrecke, een smalspoorlijn die met keerlussen een aanzienlijk hoogteverschil overwint. Op 3,6 m modelbaan bouw je niet het werkelijke voorbeeld na. Boven en onder het station Filisur zijn in werkelijkheid geen spoorlijnen, maar het geheel stoort op de modelbaan niet. Het is altijd zoeken naar een aanvaardbaar compromis.

Ook bij het bovenste tracé wilde ik geen scherpe (modelbaan-)bogen zien. Ik had twee galerijen in gedachten die de scherpe bogen  moesten verbergen. Dat is aan de rechterzijde gelukt, het spoor lijkt hier rechtdoor te lopen. Aan de linkerzijde was dat door de beperkte ruimte boven de locloods met draaischijf niet goed mogelijk. Ik heb hier de scherpe boog zichtbaar in een "ingraving" moeten leggen. Na aanleg ziet dat stukje boog er best goed uit.

In de afgelopen dagen was het buiten stormachtig en nat, goed modelbouwweer dus. Ik ben maar eens begonnen met het afwerken van het bovenste tracé. Rotsen van gips en opgevuld met Plastiform. Na het plaatsen van de rotsen is met een stukje karton de ruimte ten opzichte van de spoorstaven gecontroleerd. Een enkele rotspunt moest nog worden afgehakt. Op het karton staan de benodigde maten (in schaal 1:87) aangegeven zoals deze bij de RhB bij rotswanden gehanteerd werden:

De trein kan hier makkelijk door. Bij de tunnelingang werd dit moeilijker. Voorbeeldgetrouwe RhB tunnelportalen worden o.a. geleverd door Swiss Model Rail. Op onderstaand plaatje is een dergelijk portaal geplaatst in de krappe boog. Het oude RhB tunnelprofiel (weergegeven met het grijze karton) is ten opzichte van de spoorstaaf 54 mm hoog en heeft een boogvormige bovenzijde met een straal van 25 mm. Op spoorstaafhoogte meet het profiel slechts 46,5 mm.

Volgens NEM 104 dient er bij een boogstraal van 376 mm een 54 mm brede vrije ruimte te zijn.  Komt een trein in deze krappe boog dan wel door het standaard tunnelportaal? Dat kan met rijtuigen van het type EW I en EW II net:

 

Nauwelijks 1 mm speling aan beide zijden!

Later worden ook hier bovenleidingmasten en een seinpaal geplaatst. Daarna komt het ballastgrind. Uiteindelijk zullen bomen en struiken het zicht op de tunnelingang wat weg gaan nemen.

 

De scherpe boog valt zo niet erg op.

 

Wat hier wel opvalt is de "dikke" Bemo code 100 rail, bij mij in gebruik als "tunnelrail".

Vergelijk het maar eens met de Bemo code 70 rail van de foto's uit het vorige bericht.

De code 70 rail van Bemo wordt niet meer door de fabrikant Shinohara gemaakt, maar deze boog was op dit moment nog wel bij winkels in voorraad. Ik heb dan ook gauw een paar boogjes besteld om in deze boog de code 100 rail nog te vervangen. Nu kan het nog!

 

In het volgende winterseizoen bouw ik weer verder.

Ik wens alle lezers al vast een fijn voorjaar en zomer toe!

 

Tot later, Jan. 

Details

Het voorjaar nadert en dan is mijn aandacht steeds minder bij de modelbaan. Deze week was het tijdelijk wat minder fraai weer zodat ik toch wat aan modelbouw heb gedaan. Het zijn kleine details, maar wel essentieel voor een goed gelijkende modelbaan.

Allereerst wisselbeschermplaten, door de Zwitsers "Weichenbleche" genoemd. Swiss Model Rail levert setjes voor verschillende rails. Mat zwart geschilderd en met Koemo Rostfarbe na behandeld ziet dat er zo uit:

Over de wisselstelstang zijn, zoals in Zwitserland gebruikelijk, beschermplaatjes gemonteerd.

 

Artikelnummer: Z-WBA04

De plaatjes zijn voor mij te klein om ze met voetjes afneembaar te maken. Onder de plaathoekjes zit geen hout meer, maar een opening van de wisselaandrijving. Ik heb ze met hobbylijm vastgezet op de kunststof dwarsliggers zodat ze er af te halen zijn als ik de wisselaandrijving of de tongbeweging moet verwijderen.

Dan wat details voor het stationsgebouw. Ik had ze al langer op voorraad, het gebouw staat al weer twee jaar op de baan, maar ik had er nog geen tijd voor genomen.

De geplaatste onderdelen:

Plaatskaartenautomaat (model 1990) van Swiss Model Rail.
Frisdrankenautomaat (grijze uitvoering) van Pirovino.
Afvalbakken (model 1990), ook van Pirovino.
Tafel met krukjes, zelfbouw.
Banken, ook zelfbouw.

 

De "Getränke- u. Warenautomat" is dan eindelijk geplaatst!

Op de foto ook de tafel met krukjes en op de voorgrond een "Abfallkorb".

 

 

Aan de andere zijde de "Billetautomat" tussen de twee banken.

Een maatindicatie: De krukjes zijn slechts 5 mm hoog en breed!


Met groet, Jan

Brunnenstube

Stube: Hierbij denk ik eerder aan een kroeg, maar op de internetpagina van het Zwitserse Pirovino wordt een waterreservoir zo genoemd. Ik heb niet het Pirovino-model gebruikt maar de voorzijde van de reservoirs zelf gemaakt:

 

Van de reservoirs is alleen de voorzijde zichtbaar, de rest zit in de berg.

De waterreservoirs waren in Filisur nodig voor de waterkranen in de stoomtijd. Tussen de sporen 2 en 3 stonden drie waterkranen, eentje voor de richting Alvaneu en twee voor de richting Stugl/Stuls. Voor beide richtingen was een reservoir beschikbaar. Het reservoir voor de richting Stugl/Stuls had twee toegangsdeuren en is vermoedelijk een keer vergroot.
(Als ik hier meer over te weten kom zal ik dat hier schrijven)

Later kwam een vierde waterkraan, bij de draaischijf waar de stoomlocomotieven voor de richting Davos gedraaid werden. Deze laatste waterkraan is in 2016 weer in gebruik genomen, compleet met het kleine reservoir op de helling. Bij nostalgische ritten maken stoomlocomotieven hier nu gebruik van. Het reservoir wordt nu na leging automatisch bijgevuld uit het plaatselijke waterleidingnet.

De waterreservoirs hebben dezelfde functie als de in ons land gebruikelijke watertorens. De toren is  in een bergwereld niet nodig!

 

Dit reservoir is sinds oktober 2016 weer in gebruik.

Voor het plaatsen van de reservoirwanden was enig meetwerk noodzakelijk. De wand staat evenwijdig aan het doorgaande spoor en ligt op een daaraan niet evenwijdige helling. Kaasprikkers zijn geen jalonstokken, maar het werkt goed:

Het Styrodur is makkelijk te snijden. De wand met vloer wel waterpas lijmen!

Daarna opvullen met Plastiform, afwerken met tijdelijk groen en er zijn weer twee stukjes Filisur op de baan:

De aankleding met bomen en struiken volgt later.

Met groet,

Jan

Bovenleiding, deel 3

In de afgelopen week zijn alle bovenleidingportalen geschilderd. Na vele proefstukjes heb ik besloten lichtgrijs (Revell matt 76) te gebruiken. Dat was een moeilijke keuze. Lichtgrijs lijkt in de lichtrichting van de led spots op de modelbaan te licht. Ik had een nog lichtere kleur gewild, maar dat leek onder de spots wel op wit. Een donkerder kleur dan lichtgrijs wijkt weer sterk af van de werkelijkheid. Haaks op het spotlicht gezien is de kleur Revell 76 niet te licht:

 



Onder één 200 W bouwlamp op afstand wordt het nog beter. Hierbij enkele foto's die gisteren genomen zijn:

 

 

 

 

En dan natuurlijk ook het beeld bij avond. Daarvoor waren de Brawa lampjes gekocht. Deze foto's zijn gemaakt met diafragma 8.0, ISO 80 en 15 sec. belichtingstijd:

 

 

 

Daarmee is het geplande werk voor deze winter gedaan. In de laatste wintermaand ga ik nog wat zaken voorbereiden voor het volgende bouwseizoen: De detaillering van de modelbaan boven het station.

 

Nog twee nagekomen plaatjes van 3 februari 2019. Na alle werkzaamheden zijn de treinen weer gaan rijden. We zien de binnenkomst van trein 4538. Op het perron staan nog melkbussen die meegenomen hadden moeten worden door een eerdere trein richting Davos.

 

 

Een half uur later volgt sneltrein 540. De conducteur van de pendeltrein naar Davos vraagt zich af waar de rangeerder is. Hij is toch niet van plan de bussen zelf in te laden. De stationschef weet meer, maar die heeft nu alleen aandacht voor de vertraagde sneltrein….

 

 

 

Wordt vervolgd, Jan



De muur van Filisur

In Filisur waren (en zijn) twee bovenleidingmasten in een keerwand bevestigd. Waarschijnlijk was  voor een normale fundering geen ruimte beschikbaar. Nu ik met de bovenleidingportalen bezig ben moest deze keerwand er dus ook komen. Daarvoor had ik bij Alpenspoor de resin versie van RhB Mauerplatten van Swiss Model Rail besteld. Die werden een aantal weken geleden geleverd. Het resin is makkelijk op maat te snijden.

 

Voorbeeld en model.

In de muur bevindt zich een onderbreking waar achter (naar ik vermoed) een waterleiding ligt die vroeger gebruikt werd tussen een reservoir boven de muur en enkele waterkranen op het emplacement. De waterkranen staan hier al lang niet meer, maar het reservoir en de onderbreking in de muur zijn er nog steeds. (Nabij de draaischijf is de enige overgebleven waterkraan weer in gebruik genomen, compleet met het daar ook nog aanwezige waterreservoir.)

 

De maststeunen zijn in het resin bevestigd.

Het gele resin is als volgt gekleurd:
1. Inwassen voegen met Heki 6600 (betonkleur)
2. Met miniroller Vallejo 70.875 (beige brown) en 70.871 (leather brown) aanbrengen op de stenen.
3. Enkele stenen aantippen met Vallejo 70.847 (dark sand) en 70.990 (light grey).
4. Plaatselijk wash aanbrengen, Vallejo 76.519 (olive green).

Het hout in de onderbreking is gekleurd met Vallejo 70.872 (chocolate brown) en er is een dry brush aangebracht met Vallejo 70.883 (silvergrey). Het ijzer is geschilderd met Vallejo black en daarna met Koemo Rostbraun.

 

De bomen en het reservoir boven de muur komen later nog.

 

Het gootje voor de muur is afgewerkt met stenen uit dezelfde muurplaten.

 

Het beeld wordt steeds completer.

 

Zo is weer een stukje herkenbaar Filisur aangebracht.

Tot volgend bericht!

 

Jan

Bovenleiding, deel 2

"O, dat is zo klein, dat zie je toch niet...."

 

Dat kreeg ik ergens als antwoord op een vraag naar de in mijn ogen wat gebrekkige afwerking van bovenleidingportalen. Nou, ik zag het wel. Daarom probeer ik zo netjes mogelijk te werken. Het kost wat tijd maar het fijne werk geeft veel voldoening.



 

 

En toen was er verlichting op de bovenleiding.

 

Het was mijn bedoeling om in de donkere dagen rond de kerst verlichting op de bovenleiding gereed te hebben, maar dat liep anders. Ik moest wachten op onderdelen. Deze kwamen afgelopen week binnen en nu staan de eerste portalen met aangesloten verlichting op de modelbaan.

 

Aan elk portaal moet nog veel gedaan worden. Daarvoor blijven de portalen voorlopig  afneembaar. Ik heb een eenvoudige houten standaard gemaakt waarin ik elk portaal kan plaatsen. Dat werkt wel zo handig.



 

 

Een eenvoudige standaard voor het werken aan de portalen. Klosjes van 98 mm houden de ligger op de goede hoogte als deze nog niet aan de masten vast zit.

 

De "Gleisfeldleuchten" (Brawa 5531) worden gesoldeerd.

Dit armatuur is wat te groot maar ik heb geen alternatief voor 1990.

 

De bevestigingspunten voor de hangers van de draagkabels worden eerst alleen geklemd. Zo kan de hanger nog verschoven worden.

 

Overtollig soldeer wordt weggeslepen en de kabels van de verlichting worden strak door de liggers en langs de profielen bevestigd.

 

 

De masten worden voorzien van imitatie mastvoeten.

De bestelde messing voetjes van Swiss Model rail waren te vlak. Ik heb ze voorzien van imitatie bouten uit 0,5 mm messing draad.

 

Het verschil tussen het originele voetje rechts en het aangepaste voetje links.

In werkelijkheid hadden de bovenleidingmasten in Filisur in 1990 verschillende types stalen mastvoeten of stond de mast als vanouds direct in de betonvoet. Ik vind de mastvoetjes zoals hier getoond mooi en ga ze op de meeste masten aanbrengen.

 

 

Bevestigingsbeugels van Sommerfeldt (links) en van Swiss Model Rail. Die van Swiss Model Rail zijn bijzonder fijn. Voor de bevestiging van draden onder spanning heb ik echter meer vertrouwen in de wat robuustere "Mastschellen" van Sommerfeldt. Deze zijn ook makkelijker te solderen.

 



 

Het plan 

Het ontwerpen van bovenleiding is ingewikkelder dan bij een sporenplan. De bovenleiding boven een spoor bestaat uit een rijdraad aan een draagkabel. Elke rijdraad loopt tussen twee vaste punten waarvan ten minste één punt is voorzien van een afspaninrichting. De rijdraad kent geen bogen of wissels. Bij elke wissel komt een tweede rijdraad in beeld. Een boog betekent rechte stukken tussen bevestigingspunten aan masten of portalen.
Ik baseer mijn sporenplan en dus ook de bovenleiding op het station Filisur uit 1990. Ik heb het sporenplan aangepast aan mijn beperkte ruimte. Ik kan daardoor ook de bovenleiding niet rechtstreeks overnemen van het voorbeeld. Dat zou toch moeilijk worden. Op de oude voorbeeldfoto's zijn alle draden en bevestigingen niet goed te onderscheiden, maar ik kan de werkelijkheid uit 1990 toch redelijk benaderen.

De rijdraden worden pas in de allerlaatste bouwfase op mijn modelbaan aangebracht. Daar gaan nog jaren overheen. Maar bij het aanbrengen van alle onderdelen op de portalen moet de plek van de rijdraden wel bekend zijn.

Ik gebruik het tekenprogramma AnyRail voor het baanontwerp. Ook het ontwerpen van de bovenleiding gaat hiermee bijzonder gemakkelijk. Boven de rails worden de rijdraden getekend:

Tekeningen aanklikken voor een leesbaar beeld.

 

De rijdraden zijn in rood getekend boven de rails.

 

Zonder de rails in beeld is de loop van de rijdraden beter zichtbaar.

Een rode driehoek geeft een afspaninrichting aan.

 

De portalen en de mastnummers zijn overgenomen van het originele RhB plan van Filisur. Ondanks mijn ingekorte sporenplan blijven wel alle portalen noodzakelijk.

Opvallend is dat de portalen 52-53 en 54-55 ver uit elkaar staan. In werkelijkheid was die afstand nog groter. Met het inkorten van het sporenplan komen de overige portalen nog dichter bij elkaar.

De masten met de nummers 44, 48, 51 en 56 zijn lossen masten die nodig zijn voor het afspannen van rijdraden:

De in de tekst besproken twee afzonderlijke rijdraden.

 

Te zien is dat de masten 44, 51 en 56 de rood ingetekende rijdraad vasthouden op die punten waar deze bij wissels moet afbuigen. Indien het wissel onder een portaal ligt is een extra mast niet nodig. Die afbuigpunten bepalen in grote mate de plek van de meeste portalen! Maar andersom heb ik het wissel in het 5e spoor meer naar rechts gelegd, onder portaal 49-50. De rijdraad moet daardoor wel naar mast 52 doorgeleid worden en niet zoals in werkelijkheid naar mast 49. Ik had dan ook de wisselverbinding beter naar links kunnen verschuiven met het wissel in het 4e spoor onder portaal 45-46. Bij het inkorten van het sporenplan werd helaas niet alles gezien...…. 

 

De op tekening groene rijdraad is een verhaal apart. Na het wissel voor het portaal 49-50 is deze rijdraad niet meer nodig en kan naar een vast punt geleid worden. In werkelijkheid liep een rijdraad vanaf deze wissel wel door over een door mij weggelaten wisselverbinding. Zo komt die kruiswisselverbinding toch nog in beeld. Het vaste punt 54 met afspaninrichting blijft hiermee, zoals in werkelijkheid, wel nodig!

 

Scheidingen in de bovenleiding tussen stroomsecties staan nog niet op de tekening. Voor zover mij bekend bestond het gehele emplacement uit één sectie. Gedeeltes van spoor 1 en gedeeltes voor en in de locloods waren uit te schakelen. Daarvoor komen later aan de masten scheidingsschakelaars en in de kabels isolatoren.

 

In een volgend bericht meer.

 

Tot dan, Jan